Wat als niets doen soms beter lijkt dan iets doen? Tijdens de leerbijeenkomst over Preventie met Gezag, op maandag 24 februari, gingen professionals in Wijkcentrum Zuiderzee samen in gesprek over de complexiteit van preventief werken. Programmamanager Hannah Oostendorp opende de bijeenkomst, criminoloog Marijke Drogt en projectleider Harry Winkeler deelden hun kennis en ervaring en bespraken ongemakkelijke waarheden. Hoe voorkom je dat goedbedoelde interventies leiden tot onbegrip of criminalisering? En hoe ga je om met de druk om altijd in actie te komen?

Valkuilen van bemoeienis

Een van de belangrijkste inzichten van de bijeenkomst: de neiging om meteen te handelen, moet soms worden ingeperkt. ‘Jongeren komen soms al vanaf hun twaalfde of dertiende jaar in aanraking met criminaliteit. Interventies moeten daarom per situatie zorgvuldig worden overwogen,’ stelde een van de aanwezige professionals. Te veel bemoeienis kan averechts werken, terwijl te weinig ondersteuning het risico vergroot dat jongeren afglijden. Die balans vinden is ingewikkeld, iets wat door veel deelnemers werd erkend. Marijke bracht hierbij de age-crime curve ter sprake, een model dat laat zien hoe criminaliteitscijfers in de puberteit sterk stijgen, een piek bereiken in de vroege volwassenheid en na het twintigste levensjaar weer dalen. ‘Dit laat zien dat criminaliteit vaak van tijdelijke aard is en vanzelf afneemt naarmate iemand ouder wordt’, legde ze uit.

Ook bleek tijdens de bijeenkomst dat professionals niet per definitie hetzelfde beeld hebben van de ernst van het probleem. Waar de ene professional aangeeft zich voornamelijk zorgen te maken over de steeds jongere doelgroep, geeft een ander weer aan dat zij vanuit haar werkpraktijk niet direct herkent dat de doelgroep over de hele linie jonger wordt. Een mooie discussie ontstond over dit verschil in inzicht. Het gesprek met elkaar is belangrijk, zodat professionals ervaringen met elkaar delen en duiden en zo samen meer zicht krijgen op wat er speelt.

Samenwerking en loslaten

De kracht van samenwerking stond centraal in het tweede deel van de bijeenkomst. Verschillende professionals gaven aan dat ze vaak worstelen met de vraag wanneer ze moeten ingrijpen en wanneer loslaten een betere optie is. ‘We zijn niet opgeleid om af te wachten,’ merkte iemand op. Het voelt ongemakkelijk om ‘op je handen zitten’, maar soms is dat wel de juiste keuze. Dit vraagt om vertrouwen in collega’s en een gezamenlijke aanpak. ‘Niet iedereen hoeft alles te doen. Het is effectiever als we beter afstemmen wie welke rol oppakt,’ aldus een professional.

Ook realisme in het werken met jongeren kwam ter sprake. ‘Niet iedereen kan én wil gered worden. Soms moet je een situatie gecontroleerd laten escaleren,’ gaf een van de professionals aan. Er werd dieper ingegaan op de noodzaak om verwachtingen van ouders én professionals onderling beter te managen en te accepteren dat sommige jongeren, ondanks alle hulp en goede bedoelingen, hun eigen weg kiezen.

Conclusies en vervolgstappen

Tijdens de bijeenkomst was er alle ruimte voor reflectie. In kleine groepen bespraken de professionals de dilemma’s die zij in hun werk tegenkomen. Hieruit kwamen een aantal belangrijke inzichten naar voren:

• Vertrouwen en continuïteit in het contact met jongeren zijn essentieel.
• Ouderbetrokkenheid speelt een cruciale rol in preventie.
• Samenwerking tussen organisaties versterkt de aanpak.
• Soms is loslaten de beste optie, hoe moeilijk dat ook is.
• Jongeren moeten jong kunnen zijn, zonder dat elke misstap direct leidt tot een interventie.
• Niet elke situatie vraagt om directe actie, soms is afwachten effectiever.
• Preventie is maatwerk, geen ‘one-size-fits-all’ oplossing.

De inzichten zetten professionals aan het denken over hun eigen handelen en hoe preventie het meest effectief kan worden ingezet. Het gaat niet altijd om méér doen, maar om bewuster handelen.

Programmamanager Hannah hoopt dat er bij de aanwezigen een zaadje is geplant om eerst goed naar de situatie te kijken en samen te overleggen, voordat er actie wordt ondernomen. ‘Zo kunnen interventies gerichter en effectiever worden ingezet. Alleen op die manier bouwen we samen aan een sterke, doordachte aanpak die écht het verschil maakt voor jongeren in Lelystad Oost.’